Materiaaleigenschappen

Verschillen in botsveilige HE masten zichtbaar in nieuwe notaties prestatieklassen

Normen zijn aan verandering onderhevig. Dit is ook het geval met de Europese norm voor botsveiligheid, de EN 12767. U kunt nu eisen op het gebied van botsveilige masten nog beter dan voorheen voorschrijven.

De ene HE mast is de andere niet. En de verschillen zijn groter dan u misschien denkt. Sinds in februari 2020 de herziene norm voor botsveiligheid van kracht is, de EN 12767:2019, kunt u veel nauwkeuriger voorschrijven of beoordelen welke botsveilige eisen u aan een mast stelt of hoe botsveilig een mast is. Bijvoorbeeld de richtingshoek van waaruit de mast geraakt kan worden, het risico op letsel voor de inzittende(n) door indeuking van het dak of het gedrag van de mast na impact wat risico voor derden veroorzaakt. In het artikel Herziene EN 12767-voorschriften verkeersveiligheid beïnvloeden de notatie van botsveilige masten leest u meer over de aanpassingen in de norm.  

HE masten

Langs de snelweg worden vaak HE (high energy absorbing) masten van 10 of 12 meter geplaatst. De prestatieklasse 100-HE-C-S-NS-MD-0 is in deze categorie de beste keuze, gebaseerd op de voormalige 100,HE,3 prestatieklasse. Deze mast vangt de energie op die vrijkomt bij een botsing (HE), waardoor de snelheid van het voertuig wordt vertraagd. Het risico op secundaire botsingen met andere obstakels, zoals bomen of andere bermopstellingen en eventuele weggebruikers wordt hierdoor verminderd. De mast blijft verbonden met de standplaats (NS), kan van alle kanten geraakt worden (MD) en de inzittenden lopen weinig risico op letsel door indeuking van het dak (0).

Maar als deze botsklasse voor het type mast dat u nodig heeft in de praktijk niet haalbaar is, wat is dan de eerstvolgende beste keuze: 100-HE-D-S-NS-MD-0 of 100-HE-C-S-NS-MD-1? Het verschil zit in de snelheid waarmee de inzittende(n) het dashboard raakt op het moment van de aanrijding met een lichtmast, en de deuk die een paar milliseconden later kan ontstaan doordat de mast het dak raakt.

Geen of weinig risico op indeuking van het dak (risk of roof indentation)

Klasse 0 vormt weinig tot geen risico voor de inzittende(n). Het resultaat van de crashtest is een deuk van maximaal 102 mm (4 inch) diep. Klasse 1 daarentegen vormt een groot risico voor de inzittende(n), met een testresultaat van meer dan 102 mm, zonder dat daarbij een maximum geldt.

In het Verenigd Koninkrijk, koploper als het gaat om passive safety, wordt een dringend advies gegeven voor risico op indeuking van het dak klasse 0. Dit is zo opgenomen in de nationale annex. In de US gaan ze zelfs nog een stap verder; daar is een deukgevoeligheid klasse 1 niet eens toegestaan. Niet zo verwonderlijk als u de beelden van de crashtests bekijkt.

^{Foto links: Botsproef aluminium lichtmast Hydro risk of roof indentation klasse 0
Foto rechts: Botsproef standaard stalen lichtmast risk of roof indentation klasse 1.}

Verschil in veiligheidsniveau inzittende(n)

En wat is dan het verschil tussen veiligheidsniveau voor de inzittende(n) C of D? Stelt u zich maar eens de volgende vraag: Liever een hevigere bloedneus, of een flinke hersenschudding? Het antwoord is voor de hand liggend. En over die bloedneus… of u nu met 27 km per uur (C) of 33 km per uur (D) tegen het dashboard stoot, is nog wel te overzien. Zeker als u bedenkt dat crashtests uitgevoerd worden in auto’s zonder airbag. In de praktijk vangt deze luchtzak de klap nog op. Maar hoe ver het dak induikt, dat maakt wel degelijk verschil. En geen airbag boven het hoofd die u daarvoor behoedt.     

De ultieme HE mast

Om aan de prestatieklassen 100-HE-C-S-NS-MD-0 en 100-HE-D-S-NS-MD-0 te voldoen heeft Hydro een opvangsysteem in de mast geïntegreerd. Deze gepatenteerde constructie zorgt ervoor dat de snelheid van het voertuig na botsing met de lichtmast niet alleen vertraagd wordt van 100 km/u naar een restsnelheid van maximaal 50 km/u (zoals de norm voorschrijft), maar dat de auto zelfs compleet stilgezet wordt. Bij stilstand is er bovendien ook geen secundair gevaar meer voor de inzittende(n) en derden. De exit speed kunt u zien op de video van de botsproef. 

^{Botsproef aluminium lichtmast Hydro exit speed = 0.}

De nieuwe schrijfwijze vergt wat gewenning. Maar het is dus belangrijk alle testcondities en -prestaties te benoemen om uw eisen te specificeren. Afkorten is niet correct; een 100-HE-C mast bestaat niet. Gebruik altijd de notatie bestaande uit 7 codes. En is een bepaalde code voor een mast in een situatie niet van belang, dan specificeert u NR (not required).

Als u twijfelt over de nieuwe notatie, vraag dan advies bij een leverancier zoals Hydro, die meer kennis heeft van de nieuwe norm, om de voordelen / verschillen verder uit te leggen.

De veiligste oplossing langs snelwegen voor zowel de inzittende(n) als voor derden is prestatieklasse 100-HE-D-S-NS-MD-0. Deze klasse high energy absorbing mast blijft bij een aanrijding verbonden met de standplaats, kan van alle kanten geraakt worden en vormt weinig risico op indeuking van het dak. Indien er geen sprak is van gevaar voor derden, dus i.g.v. lege bermen, dan is de keuze voor 100-NE-B een beste keuze aangezien deze voor de inzittende(n) nog beter presteert dan een HE. Dergelijke NE-B masten breken meestal snel (SE), maar masten raken daarbij het dak vaak niet eens aan.